Kayalar yahut öteki katı malzemeler yerine, büyük kısmı gazlardan oluşan gezegenler olan gaz devleri hakkında epey bilgi sahibiyiz. Ya da şimdiye kadar o denli olduğumuzu düşünüyorduk. Yeni yapılan bir gaz devi keşfi, tüm bildiklerimizi değiştirebilir. Biz de bu yazımızda bu mevzudan bahsediyoruz.
Kaynak: https://www.iflscience.com/new-super-…
Max Planck Astronomi Enstitüsü’ndeki araştırmacılar son derece genç bir üstün Jüpiter keşfedip bu gezegenin kütlesini ve yarıçapını ölçtüler.
Bu, gökbilimcilerin gaz devi özellikleri belirleyebildiği tipinin en genç örneği ötegezegen. Ve bu özellikler çok baş karıştırıcı zira bunları mevcut gezegen oluşumu anlayışımızla kolay kolay açıklayamıyoruz.
HD 114082 b isimli ötegezegen Erboğa takımyıldızında, bizden yaklaşık 310 ışıkyılı uzaklıkta bulunuyor.
Güneş gibisi yıldızının yörüngesinde, Güneş’ün Dünya’ya olan uzaklığının yalnızca yarısı kadar yakınında yörüngede dönüyor. Gezegen Jüpiter’in boyutunda, ancak Jüpiter’den sekiz kat daha ağır. Bu da onu Dünya’dan iki kat daha yoğun kılıyor. Bu durum sadece gaz devi bir gezegen için dikkate değer bir şey değil, aynı zamanda mevcut açıklamalara da uymuyor.
Çalışmanın baş yazarı Olga Zakhozhay yaptığı açıklamada, “HD 114082 b şu anda bir kütle ve yarıçapa sahip bilinen en genç gaz devi gezegendir” diyor.
‘Şu anda kabul edilen modellerle karşılaştırıldığında HD 114082 b, sadece 15 milyon yaşındaki genç bir gaz devi için yaklaşık iki ila üç kat fazla yoğun’ halinde devam ediyor.
Gezegen oluşumu için en tanınan model, çekirdek birikimi olarak bilinir.
Genç bir yıldızı çevreleyen gezegen öncesi diskteki gereç kesimleri çarpışıp birleşerek, gazı çeken ve bir gaz devinin oluşumuna yol açan katı bir kayalık materyal çekirdeğinde birikir. Bu süreç ısı üretir ve bir gezegen için “sıcak başlangıç” olarak bilinir. Bu senaryo pek çok gezegen müşahedesine uysa da, ‘soğuk başlangıç’ senaryosuna daha uygun uyan öteki durumlar da var. Bu modelde yıldızın etrafındaki materyalden çıkan gaz soğur ve büzülür. Kritik bir yoğunluğa ulaştığında bu materyal bir gezegen haline çöker. Soğuk bir genç gezegen, sıcak olandan daha ağır olacaktır.
Ortak müellif Ralf Launhardt, “Sıcak başlangıç fikrinden vazgeçmek için henüz çok erken” diyor.
‘Söyleyebileceğimiz tek şey, dev gezegenlerin oluşumunu hala çok iyi anlamadığımızdır’ formunda kelamlarına devam ediyor. Çekirdek yığılma modeli için HD 114082 b gezegeni çok küçük. Yani bu gezegen ya beklenenden çok daha süratli soğudu, ya da çok daha büyük ve ağır bir çekirdeğe sahip. Lakin öteki iki çok genç Jüpiter gibisi gezegen de soğuk başlangıç modeliyle daha düzgün açıklanıyor üzere görünüyor.
Bildiğimizi düşündüğümüz bilimsel teoriler bu formda tekrar şekilleniyor.
Zakhozhay, “Bu eğilimi doğrulamak için bu çeşit daha fazla gezegene gereksinim duyulsa da, teorisyenlerin hesaplamalarını yine değerlendirmeye başlamaları gerektiğine inanıyoruz. Gözlemsel sonuçlarımızın gezegen oluşum teorilerini daha uygun anlamamızı sağlıyor olması heyacan verici. Çalışmalarımız, bu dev gezegenlerin nasıl büyüdüğüne dair bilgimizi geliştirmeye yardımcı oluyorlar ve bize anlayışımızdaki boşlukların nerede olduğunu söylüyorlar’ biçiminde kelamlarını bitiriyor.
Siz bu bahis hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
